Tab Article

Ta ksiazka jest kronika nauki, która doprowadziła nas do obecnego stanu wiedzy o rozwijajacym się mózgu. Matka bawi się paluszkami swojego nowo narodzonego dziecka. Wpatrujac się w lśniace oczy maluszka, mówi: „Moja maleńka, jesteś po prostu niesamowita!”. Dziecko jest z jej ciała, a jednak jest zupełnie unikalne. Ma własne palce i błyszczace oczy, a takze swój własny umysł. Jego mózg dobrze chroni czaszka, więc matka nie moze go zobaczyć i podziwiać. A jest naprawdę cudowny – zywy, szumiacy superkomputer z miliardami elektrycznie aktywnych, rozciagniętych komórek zwanych neuronami, które tworza między soba biliony plastycznych połaczeń. Od razu po urodzeniu mózg jest przygotowany do gromadzenia i przechowywania istotnych informacji o świecie, i do wykorzystywania tych informacji przy podejmowaniu wszelkiego rodzaju decyzji, nawet jeśli dziecko nadal potrzebuje stałej opieki rodziców. Jego mózg ma moc integrowania instynktu i doświadczenia, bycia ciekawskim, zapuszczania się na nieznane tereny, eksperymentowania i wymyślania, dotykania nowych tekstur i przezywania nowych emocji. Jego mózg posiada tez najwyzsza moc, by stać się fundamentalna częścia wschodzacego poczucia własnego ja dziecka. Ta opowieść rozpoczyna się od jednej zapłodnionej komórki jajowej. Powstaje z niej zarodek, w którym grupa komórek zostaje przeznaczona czy tez przypisana do utworzenia mózgu. Opowieść podaza za tymi komórkami, gdy wytwarzaja neurony, które formuja połaczenia w rosnacym mózgu, i kończy się, jak mozna się spodziewać, na w pełni ukształtowanym ludzkim mózgu. Duza część narracji dotyczy wydarzeń na poziomie komórkowym, poniewaz to właśnie w tej skali łatwiej zrozumieć etapy i podstawowe zasady dotyczace procesu powstawania mózgu. Z pewnej perspektywy opowiadana przeze mnie historia moze przypominać nieco biografię dojrzewania neuronu. Jakie wydarzenia sprawiaja, ze pewna populacja komórek zarodka staje się komórkami w naszych mózgach? Ile rodzajów komórek znajduje się w mózgu? Jaki wpływ maja pochodzenie i środowisko neuronu na jego specyficzne przeznaczenie do stania określonym rodzajem neuronu i indywidualna komórka naszego ciała? W jaki sposób neurony wykształcaja swoje nitkowate wypustki zwane aksonami i dendrytami, które tworza wszystkie właściwe rodzaje elektrycznie aktywnych połaczeń, zapewniajac prawidłowa architekturę sieci? Dlaczego tak wiele neuronów w naturalny sposób umiera w pierwszych latach zycia? Co musi przejść neuron, by stać się trwała częścia naszego mózgu? Jak ten neuron będzie się zmieniał przez lata? Choć rozwija się w znikomo małej skali komórkowej i molekularnej, biografia neuronu jest pełna dramatyzmu, a ta ksiazka otworzy okno na scenę wydarzeń. W historię rozwoju mózgu wpleciona jest równoległa opowieść, która sięga dalej w przeszłość – opowieść o bardziej pierwotnym typie ewolucji ludzkiego mózgu, czyli innymi słowy o tym, jak ludzie uzyskali ludzkie mózgi.