Tab Article

Idiota to jedna z najwazniejszych powieści w dorobku mistrza literatury rosyjskiej Fiodora Dostojewskiego (1821-81). Ta napisana w latach 1868-69 powieść jest swego rodzaju utopia moralna, a jej główny bohater ksiazę Myszkin to człowiek, prawy, naturalny, trochę dziecko, trochę Chrystus, trochę taki rosyjski "jurodiwyj", człowiek natury wg wzorów Jana Jakuba Rousseau, pragnacy zbawić świat czy choćby ocalić druga z bohaterek Nastasję Filipowna. Ta misja okaze się jednak tragicznie nierealna, dobro jednak (tu obawia się pesymizm Dostojewskiego) nie moze pokonać zła. Ale wazny pozostaje poryw szlachetnego serca, idea moralna, te pozostaja zwycięskie (przynajmniej jako świadectwo, ze mozna próbować). Czy jednak na pewno? Wszak – jak pisze Lew Szestow pomimo tych zalet ksiazę Myszkin to absolutne zero. Zamartwiajac się wiecznie strapieniami innych nie jest w stanie nikomu sprawić radości (…) Gdybyz chociaz potrafił zrozumieć tragizm połozenia bliskich mu osób! Ale i tego nie potrafi. Kim jest zatem ksiazę Myszkin: szlachetnym „Chrystusem’ swoich czasów, a moze kompletnym zerem? Czy jednak świat po Myszkinie stanie się lepszy? Czy człowiek, którego natura składa się wyłacznie z prawdy, dobra i piękna uszytych na ludzka miarę, dostępnych więc ludzkiemu poznaniu, istotnie jest Zbawicielem? A moze Myszkin to szczególnie sprytnie zamaskowana hipostaza zgoła odmiennego bytu…