Tab Article
Wspomnienia najstarszego z braci Starzyńskich - Romana, Cztery lata wojny w słuzbie Komendanta. Przezycia wojenne 1914-1918, to ksiazka wspaniała. Opowiada o młodym człowieku, idealiście oddanym idei niepodległościowej idacemu na wojnę wbrew swojemu słabemu zdrowiu. Poznajemy go od lat jego wczesnej młodości w zaborze rosyjskim, śledzimy jego losy w Krakowie, a potem na froncie. Obserwujemy jak dojrzewa intelektualnie i politycznie. Widzimy jaki wpływ wywiera na niego postać Komendanta - Józefa Piłsudskiego. Cztery lata wojny w słuzbie Komendanta jest nie tylko świetnie napisana (autor był polonista z zyłka dziennikarska), ale tez skrzy się nazwiskami, które wpływały na polska politykę i społeczeństwo przez następne kilkadziesiat lat, np. jednym z jego nauczycieli był młody student - Marian Falski (późniejszy twórca najsłynniejszego polskiego elementarza), o Szefie Sztabu Generalnego (Stachiewicz) czy Komendancie Policji Państwowej (Zamorski) nie wspominajac. Mozna zaryzykować stwierdzenie, ze właśnie w Legionach tworzyły się przyszłe elity Drugiej Rzeczpospolitej. Jasne i ciemne strony zycia w legionach Piłsudskiego Narodziny elit II Rzeczpospolitej Patriotyzm stosowany, a nie teoretyczny "Jako kilkunastoletni chłopcy wypowiedzieliśmy wojnę Rosji: najprzód droga biernego oporu przeciw szkole rosyjskiej, później biorac czynny udział w walce zbrojnej. Jako młodzieńcy walczyliśmy oręznie z Rosja, a równocześnie broniliśmy przed Austria niezalezności Legionów i prawa do własnego wojska. Jako doświadczeni zołnierze przeciwstawiliśmy się "niezwycięzonej" armii niemieckiej i poprzez obozy jeńców i internowanych, poprzez podziemia P.O.W. dotrwaliśmy chwili, gdy gołymi rękami mozna było rozbrajać zołnierzy niemieckich. Nic więc dziwnego, ze wśród nas zrodziła się ta "najdumniejsza", jak ja nazwał Komendant, pieśń I Brygady, która najlepiej bodaj charakteryzuje nasze pokolenie. A pokolenie to mozna nazwać najszczęśliwszym spośród wszystkich pokoleń Polski, co najmniej od dwóch stuleci, bo przezyło ono wszystko od mroków najstraszniejszej niewoli az do jutrzenki wolności, która zaświtała pełnym blaskiem odzyskanej własnym wysiłkiem niepodległości. Dlatego obowiazkiem naszego pokolenia jest przekazanie następcom tego wszystkiego, cośmy widzieli, cośmy przezyli, w czym braliśmy udział jako zołnierze i wykonawcy idei Komendanta Piłsudskiego." Z przedmowy Romana Starzyńskiego
