Tab Article

Janosch, popularny na świecie autor i ilustrator ponad stu ksiazeczek dla dzieci, w legendarnej juz powieści Cholonek, czyli dobry Pan Bóg z gliny w drapiezny i groteskowy sposób opisał krainę zapamiętana ze swojego dzieciństwa, które przezył w małej robotniczej osadzie na obrzezach Zabrza. W pierwszym polskim wydaniu (1975) powieść została ocenzurowana i dopiero w tej edycji fragmenty opowiadajace o "wyzwoleniu" Ślaska i wyczynach Armii Czerwonej docieraja do polskiego czytelnika. Do czasu ukazania się Piatej strony świata Kazimierza Kutza Cholonek pozostawał jedyna wielka powieścia o Ślasku, powieścia najprawdziwsza - i najzabawniejsza.Bohaterowie Janoscha, pazerni i prymitywni, kurza machorkę, chlaja brunatna gorzałę, kopuluja na mniej lub bardziej wymyślne sposoby, staraja się wypełnić swoje załosne zycie małymi radościami, rozpaczliwie aspirujac do lepszej egzystencji. Świat ten, wypełniony bieda, mozołem i cierpieniem, okrutnie doświadczany przez historię (narastanie hitleryzmu, jego apogeum i upadek), opisywany jest przez Janoscha, z bezlitosna czułościa - ludzie, ze swoja szpetota i podłościami, budza współczucie, a z ich tragicznych losów i nieszczęść głośno się śmiejemy. Pisarz bowiem egzorcyzmuje ten koszmar satyra i purenonsensem. Nieprawdopodobne anegdoty, duch sowizdrzalskiej narracji połaczony z empatia dla bohaterów i elegijna serdecznościa daja w rezultacie niepowtarzalna magiczna aurę, która zapewniła Cholonkowi na Ślasku status ksiazki prawdziwie kultowej. To klasyka i kwintesencja ślaskiego humoru: dosadnego, rubasznego, przaśnego, balansujacego na granicy wulgarności, ale broniacego się przed nia absurdem i groteska. To takze lekcja ludowej madrości uczacej, ze w najbardziej nieludzkich warunkach i w najbardziej animalnych istotach zwycięska okazuje się chęć zycia, cieszenia się nim - wbrew wszystkiemu.