Tab Article

Fiodor Dostojewski (1821-81) rosyjski pisarz, uwazany za jednego z mistrzów literatury światowej i obok Tołstoja bodaj najbardziej znany pisarz z Rosji. Mistrz powieści psychologicznej. Do jego najznamienitszych dzieł naleza Zbrodnia i kara, Bracia Karamazow, Idiota i właśnie Biesy. Geniusz Dostojewskiego w Biesach ujawnił się poprzez dar prorokowania. Napisana pół wieku przed bolszewickim przewrotem powieść, ukazuje ponury los społeczeństwa oddanego we władanie ponurym ideologiom. Za współczesnych sobie „biesów” uwazał Dostojewski wszelkiej maści rewolucjonistów, nihilistów, ale tez i okcydentalistów (zapadników) i tych którzy w imię liberalnych idei odchodza od chrześcijaństwa. Mamy tu cały garnitur odrazajacych postaci, poczynajac od Piotra Wierchowieńskiego (amoralnego mistrza szantazu i oszustw wprost wzorowanego na czołowym ówczesnym rewolucjoniście Siergieju Nieczajewie), przez Mikołaja Stawrogina, przedstawiciela znudzonej szlachty/arystokracji, uwodzacego kobiety ale tez intelektualnie zwodzacego swych młodych przyjaciół, łatwo zmieniajacego wartości i zapatrywania. Pozornie sympatyczniejszy od Wiechowieńskiego zdaje się jednak Stawrogin postacia bodaj jeszcze bardziej złowroga. A mamy tu jeszcze projektujacego przyszłe państwo totalitarne Szygalowa, czy wyjatkowo ponura postać inzyniera Alieksieja Kiryłłowa. Ale dostaje się od Dostojewskiego nie tylko tym „stosunkowo młodym biesom”, ale i „starym”: zachodnim okcydentalistom i naiwnym liberałom jak Karmazynow czy zwłaszcza ojciec Piotra, Stiepan Wierchowieński, zachwyconemu zachodnia postępowościa. Sa Biesy bardzo jasnym określeniem się Dostojewskiego w polemice zarówno z rewolucjonistami jak i rosyjskimi liberałami jak Hercen czy Turgieniew, na stanowisku zupełnie przeciwnym, świat bez Boga i wartości to zdaniem autora świat skazany na upadek. Odznaczajacy się głębia psychologiczna, pesymistyczny co do natury człowieka, wywód Dostojewskiego wskazuje, ze jedyna droga do poprawy stosunków międzyludzkich jest wiara, nadzieja i miłość.