Tab Article

USZYŃSKA żONGLUJE EMOCJAMI W NAJNOWSZEJ KSIĄżCE żONGLER. ROMAIN GARY"Imię: Roman, Romain, Romuszka, Emile. Nazwisko: Kacew, de Kacew, Gari, Gary, Ajar, Sinibaldi, Bogat. Urodzony: w Wilnie, w Kursku, w Moskwie, na rosyjskich stepach, w 1914 roku, w maju, w grudniu, po południu. W drodze do ojczyzny, Francji".W taki sposób Agata Tuszyńska, autorka znakomitych biografii Singer. Pejzaze pamięci (1994), Oskarzona: Wiera Gran (2010) i Narzeczona Schulza (2015), rozpoczyna swoja najnowsza ksiazkę żongler.Romain Gary (1914-1980) - francuski pisarz urodzony w Wilnie, jedyny w historii autor uhonorowany dwukrotnie Nagroda Goncourtów, dyplomata, scenarzysta, pilot wojenny, podróznik. Celebryta, który w 1980 roku po błyskotliwej literackiej karierze odebrał sobie zycie w wieku 66 lat. Mistyfikator. Wreszcie - kuglarz zręcznie zonglujacy faktami i zmyśleniami, swoimi i zasłyszanymi historiami, nieustannie tworzacy opus magnum: własna biografię (jakby ta autentyczna była nie dość fascynujaca).Zadanie uporzadkowania tej niezwykłej biografii wydaje się karkołomne. Trudne jest nakreślenie linii oddzielajacej to, co przezyte od tego, co zmyślone. Doświadczenie i wytrawne pióro Agaty Tuszyńskiej wydaja się idealne do tej misternej pracy. Autorka stara się odsłonić portrety wielokrotne swojego bohatera, autora wspaniałej Obietnicy poranka. Opowiada o intrygujacej i dominujacej matce Romaina, Ninie Owczyńskiej, o ich kilkuletnim pobycie w Warszawie w latach dwudziestych, drodze do Nicei, o dwóch burzliwych małzeństwach pisarza (jedno z gwiazda Hollywoodu, Jean Seberg), karierze artystycznej i pracy w dyplomacji. O jego słabości do pseudonimów, losów równoległych i gry - w zyciu i przed zachwycona publicznościa - a wreszcie o ostatnim, spektakularnym oszustwie.Romain Gary pod pseudonimem Emil Ajar wydał powieść życie przed soba, za która otrzymał po raz drugi Nagrodę Goncourtów, i która doczekała się dwóch świetnych ekranizacji: pierwszej z niezapomniana Simone Signoret (1977) i drugiej z Sophia Loren (2020) w roli Pani Rosy. Prawdziwa tozsamość autora tej powieści ujawnił Gary dopiero w pozegnalnym liście. Jednym słowem - zrobił po prostu wszystko, by zmylić tropy i uprzykrzyć zycie biografom. Agata Tuszyńska stawia czoło temu wyzwaniu, docieka prawdy, ale tez daje pisarzowi prawo do artystycznej autokreacji. Podejmuje z nim dialog, próbujac rozwikłać zagadki zydowskiej tozsamości autora Lęków króla Salomona i własnej.Tuszyńska maluje portret Gary'ego jaskrawymi barwami, pokazuje, jak jej bohater przekracza granice artystycznej wolty i człowieczej odpowiedzialności. żonglerka pozostaje tu niezmiennie metafora sztuki.żongler to najdojrzalsza ksiazka Tuszyńskiej. I najbardziej zaskakujaca. To Gary o przewrotnej duszy kameleona i Tuszyńska, o jakiej nie mieliśmy pojęcia. "Lepiej tego wypowiedzieć nie mozna" - napisał Romain Gary w pozegnalnym liście.