Tab Article

Kazdy ma prawo zapomnieć lub chociaz milczeć o doznanych krzywdach i zyć nowym zyciem. Tak jak ojciec autorki. Ale zycie bez korzeni jest bardzo trudne - bo kazdy ma prawo wiedzieć, kim jest, z kogo się wywodzi i jakie traumy odziedziczył. Katarzyna Surmiak-Domańska chce wiedzieć. Chce takze odzyskać babcię Franciszkę, która w jej zyciu nie istniała. Ta ksiazka jest zapisem odbudowywania pamięci - jednej kobiecie przywraca w niej miejsce, drugiej pozwala zrozumieć, jak przeszłość wpływa na wszystkich zyjacych członków rodziny. Czystka to pisana z reporterska wnikliwościa rodzinna saga, śledztwo genealogiczne prowadzone z dystansem niepozbawionym czułości, badanie historii rodziny na podstawie skrawków i analogii. Z zachowanych listów, zamazanych wspomnień, ale takze przemilczeń i niedopowiedzeń wyłania się stopniowo obraz wiejskiego zycia na Kresach - od pozornej idylli przedwojennej wielokulturowości, przez grozę wojny i horror rzezi wołyńsko-galicyjskiej, po zagładę tamtego świata, wysiedlenia, zajmowanie domów po Niemcach i próby budowania wszystkiego od poczatku. Nie brakuje tu postaci drugoplanowych - poza najblizsza rodzina pojawiaja się takze ciotka pracujaca jako słuzaca we Francji, wuj z Ameryki i liczni krewni. Ich obecność to tło barwne i nieodzowne, by obraz stał się kompletny, a przeszłość odzyskana. `Na pierwszym planie ksiazka jest próba zrekonstruowania zyciorysu mojej babci Franki. Nie znałam jej. Zmarła w szpitalu psychiatrycznym, zanim się urodziłam. Ona, mój ojciec i jego młodsze rodzeństwo byli ocaleńcami z czystki etnicznej, której podwójna fala przetoczyła się w latach czterdziestych przez Wołyń i Galicję Wschodnia. W moim domu o tamtych wydarzeniach się nie mówiło. Postać babci była nieobecna, podobnie jak inne rodzinne wspomnienia. Mozna powiedzieć, ze rosłam bez samoświadomości. `Myślę, ze takich osób jak ja jest w Polsce więcej. Nasi rodzice przyszli na świat w ubogich domach chłopskich, boleśnie doświadczyli wojny, a po niej stali się beneficjentami przemian społecznych o niespotykanej wcześniej skali. Zdobyli wykształcenie, wyprowadzili się do duzych miast. Odcięli się od rodzinnych wzorców, a swoje dzieci postanowili wychowywać bez wiedzy o przeszłości, uznajac zapewne, ze będzie je ona ciagnać w dół. `Czystka` to równiez opowieść o międzypokoleniowym przekazywaniu traum. O tym, jak skutecznie mozna je przenosić na bliskich takze poprzez milczenie.``