Tab Article

Pisana w latach 1953-1956 "Archeologia na wyrywki", nalezaca do cykle reportazy archeologicznych Jasienicy, stanowi w pewnym sensie kontynuację "Świtu słowiańskiego jutra" (1952, 1954), wydanego w latach późniejszych jako "Słowiański rodowód". Autor wraca w znane juz sobie miejsca, gdzie wciaz trwaja prace wykopaliskowe. Ponownie zjawia się więc w Biskupinie, a takze w Gdańsku i Opolu. Oglada tez pozostałości pogańskiego kręgu kultowego na Górze Sępiej (dawnej Raduni), opisuje magiczne zwyczaje Ślazaków przedstawione w XIII-wiecznym dziele brata Rudolfa, cystersa z klasztoru w Rudach. Wraz z uczestnikami ekspedycji poszukuje śladów historycznych Grodów Czerwieńskich - w Gródku Nadbuznym (dawny gród Wołyń), Czermnie (Czerwień) i Sasiadce (Sutiejsk); przypomina pionierskie prace Zoriana Dołęgi Chodakowskiego, który przed ponad stuleciem badał grodziska w widłach Huczwy i Bugu. Relacjonuje dzieje Staropolskiego Okręgu Przemysłowego, najstarszego i największego ongiś regionu górniczo-hutniczego na ziemiach polskich. Odwiedza takze wsie kurpiowskie, kreślac zarazem obraz prowincjonalnej Polski z wczesnych lat pięćdziesiatych. Wykopaliska archeologiczne, pisze Jasienica, "odsłaniaja dowody, ze dzieje Polski sa dłuzsze i bogatsze, ze sama Polska bardziej dostojna i wspaniała, niz się to komukolwiek dawniej wydawało". Paweł Jasienica, właśc. Leon Lech Beynar (1909?1970). Odznaczony pośmiertnie w 2007 roku Krzyzem Wielkim Orderu Odrodzenia Polski ? historyk, eseista, publicysta; autor słynnej syntezy dziejów Polski przedrozbiorowej (?Polska Piastów?, ?Polska Jagiellonów?, ?Rzeczpospolita Obojga Narodów?). Uczestnik kampanii wrześniowej, oficer Armii Krajowej; po wojnie represjonowany. Od 1959 roku wiceprezes ZLP; ostatni prezes Klubu Krzywego Koła (1962). W 1964 jako jeden z 34 intelektualistów podpisał protest przeciwko polityce kulturalnej władz PRL. Od 1966 wiceprezes polskiego PEN Clubu. W 1968 wystapił w obronie represjonowanych studentów, co spowodowało zakaz publikacji jego prac.