Tab Article

Literackie świadectwo z procesu największych zbrodniarzy Trzeciej Rzeszy `Jak mówić? Jak przekazać fetor umierania, smród nędzy, obrzydliwość durchfallu płynacego po nogach? Jak opowiedzieć, iloma odmianami śmierci osiagnięto niewiarygodna liczbę zamordowanych w jednym obozie? Co to znaczy tłum więźniów? To nierealne.` W trakcie procesu norymberskiego Seweryna Szmaglewska, autorka ksiazki `Dymy nad Birkenau`, zostaje wezwana by złozyć zeznanie przed Międzynarodowym Trybunałem. Z Polski było tylko dwoje świadków. Ona jedna miała przedstawić prawdę o Auschwitz-Birkenau. Opowiedzieć to, co nieopowiadalne do dziś. Po to, by oskarzyć zbrodniarzy, którzy za wszelka cenę próbowali udowodnić swoja niewinność, i walczyć o sprawiedliwość w miejscu, które nie chciało juz rozliczać przeszłości. Wydanie zawiera fragmenty najwazniejszych recenzji o ksiazce oraz pełen tekst zeznania autorki złozony w procesie w Norymberdze. Nie ja kształtowałam te ksiazki, tylko zycie. `Dymy nad Birkenau` i `Niewinni w Norymberdze` to obrazy zycia, które ja jedynie w pośpiechu spisałam i zaniosłam do wydawnictwa. Seweryna Szmaglewska Obrachunek, jaki Szmaglewska przeprowadza z Norymberga, jest tym ciekawszy, ze dokonał go jedyny polski świadek na procesie, świadek, któremu chyba w najśmielszych marzeniach, w najczarniejszej nocy w Brzezince, nie mogło się śnić, ze kiedyś stanie oko w oko z tymi, którzy zza wygodnego biurka podpisywali najbardziej okrutne, ludobójcze rozkazy. Ta konfrontacja jest chyba najbardziej wstrzasajacym elementem powieści, chociaz napisanej w sposób kameralny, czasami wręcz intymny. Świadczy to o artyzmie pisarki, która potrafi jedna klamrę spiać wszystko, co nia wtedy wstrzasnęło: pogardę, litość, miłość i ulgę. Marian Podkowiński Seweryna Szmaglewska (1916-1992) - pisarka, jedyna Polka zeznajaca w procesie norymberskim. Przyszła na świat w Przygłowie, niedaleko Piotrkowa Trybunalskiego. Studiowała na Uniwersytecie Jagiellońskim w Krakowie i Uniwersytecie Łódzkim. Po wybuchu wojny wróciła do Piotrkowa, gdzie pracowała jako ratowniczka w szpitalu i uczyła na tajnych kompletach. Osiemnastego lipca 1942 roku została aresztowana przez gestapo i przewieziona do obozu Auschwitz-Birkenau. 18 stycznia 1945 roku udało jej się uciec z marszu śmierci. Debiutowała w 1945 roku ksiazka `Dymy nad Birkenau`, w której opisała swoje obozowe przezycia. W lutym 1946 roku ksiazka została właczona jako materiał dowodowy przed Międzynarodowym Trybunałem Wojskowym w Norymberdze. Seweryna Szmaglewska przez lata była wiceprezesem Rady Naczelnej ZBoWiD. Opublikowała między innymi: `Zapowiada się piękny dzień` (1960), `Czarne stopy` (1960), `Niewinni w Norymberdze` (1972), `Dwoje smutnych ludzi` (1986). Odznaczona Krzyzem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski i Nagroda Ministra Kultury i Sztuki I stopnia.