Tab Article

Kiedy oddziały Wehrmachtu w 1941 roku wdarły się na terytorium Zwiazku Sowieckiego, czekała je niespodzianka. Mimo iz Armia Czerwona cofała się w popłochu, obywatele sowieccy podjęli zazarta walkę z niemieckimi okupantami, czego efektem były akty zbrojne, sabotaz i praca wywiadowcza - a wszystko to właściwie bez zadnej kontroli ze strony Stalina i jego bezwzględnego aparatu władzy. Kenneth Slepyan napisał pełna nieoczekiwanych ustaleń historię społeczna i polityczna sowieckiej partyzantki, ludowej armii ochotników, którzy walczyli za liniami wroga. W skład tego ruchu oporu wchodzili nie tylko cywile - wśród których zreszta było wiele kobiet - ale równiez odłaczeni od swych oddziałów zołnierze Armii Czerwonej, przedstawiciele mniejszości narodowych, a nawet niedawni kolaboranci. Podczas gdy inne ksiazki z tej tematyki dokumentuja raczej militarne sukcesy partyzantów, Slepyan pierwszy postanowił przedstawić ja jako fenomen społeczny, dzięki czemu udało mu się pokazać, w jaki sposób jego uczestnicy stawali czoła wyzwaniom i zmieniali się w tyglu wojny. Slepyan śledzi źródła ruchu oporu, jego wewnętrzne spory i ewolucję na przestrzeni trwania wojny, dzięki temu jest w stanie pokazać, jak ludzie, którzy znienacka otrzymali swobodę myślenia, byli w stanie spojrzeć nowym okiem na rezim stalinowski. Zastanawia się, w jakim stopniu inicjatywa i konieczność polegania na własnych siłach kłóciły się u partyzantów z wymogami kontroli państwowej i w jaki sposób tozsamości społeczne wpływały na relacje tak między samymi partyzantami, jak i między nimi a władzami sowieckimi. Slepyan w swojej pracy wykorzystał niedawno otwarte sowiecki archiwa państwowe, audycje radiowe z czasów wojny, wydawnictwa Partii Komunistycznej i literaturę wspomnieniowa, a ze wszystkich tych źródeł wyłania się podmiotowy obraz partyzantów - jednostek kierujacych się swoimi własnymi celami. Poza tym ksiazka maluje panoramę codziennej walki, niedostępna dotad nikomu prócz tych nielicznych, którym przyszło brać w niej udział; szczególna uwagę autor poświęcił kwestiom narodowości, przynalezności etnicznej i płci, co składa się na wyjatkowo bogaty zbiorowy portret socjologiczny i polityczny skomplikowanych relacji międzyludzkich w zróznicowanych grupach społecznych. Dzięki tym rozmaitym świadectwom jest w stanie pokazać, ze obywatele sowieccy potrafili zreinterpretować tak sam stalinizm, jak doświadczenia społeczeństwa sowieckiego w kontekście wojny totalnej. Dzięki świezemu spojrzeniu, jakie Slepyan rzuca na wielowymiarowe relacje między partyzantami a państwem, jego ksiazka pokazuje w jaki sposób wojna równocześnie wzmacniała i osłabiała stalinizm i ustrój sowiecki. W ostateczny rozrachunku jego praca wydobywa z zapomnienia ludzki wymiar partyzancki sowieckiej, ukazujac zarówno złozony charakter zycia poszczególnych jednostek, jak ich wkład w obronę własnej ojczyzny.