Tab Article

Jak wygladały dwory? Kim byli ich mieszkańcy? Czym charakteryzowała się domowa przestrzeń i kto ja tworzył? W jaki sposób pisarze utrwalili ten mikroświat w literaturze? Dwór czy dworek stanowi główne tło wielu polskich utworów literackich z XIX i poczatku XX wieku. Nie tylko jako dom, w którym prowadzi się bogate zycie towarzyskie. Oprócz sfery obyczajowej w literackim obrazie dworku równiez wazna jest równiez specyfika polska, co wynikało z uwarunkowań historycznych. Nawet dziś, kiedy świat ziemiański w dawnej postaci stał się reliktem przeszłości, dwory jako przestrzeń materialna i symboliczna sa stałym elementem polskiego pejzazu kulturowego. Ksiazka przedstawia obraz dworu opisanego w polskiej prozie XIX i poczatku XX wieku. Jest to zatem obraz wykreowany, ale przeciez wiarygodnie – bo z pierwszej ręki – odzwierciedlajacy obraz świata dworskiego. Potęga literatury polega na tym, ze utrwaliła ten obraz dworu, a ponadto stworzyła takie wzorce, które chciano realizować, urzeczywistniać – dawniej i dziś. W literaturze polskiej dwór przedstawiony jest nie tylko jako gniazdo rodzinne, ale w szerszej perspektywie – jako przestrzeń symboliczna, ogólnonarodowa; jako dom patriotyczny, gdzie przetrwała polskość. Czytelnik będzie miał okazję poznać codzienny, jak i świateczny rytm dnia zwiazany z dworem wpisanym w wiejska rzeczywistość i w tamtejszy mikroświat. Autorka zwraca uwagę na to, jak bardzo tradycja i zwyczaje wpływały na zycie dworu. Przedstawia to m.in. poprzez ukazanie barwnych obyczajów, bogactwa kulinarnego, religijności czy sposobów leczenia charakterystycznych dla przestrzeni dworskiej. Baza źródłowa ksiazki jest polska proza XIX i XX-wieczna, dotad nieopracowana szczegółowo pod katem zagadnienia dworu. W licznych pozycjach poświęconych tematyce dworu dominuje rys historyczny i dokumentalny. Kilka najbardziej znanych polskich powieści słuzy niezmiennie jako przykłady omawiane w kontekście obyczajów dworskich wraz z pamiętnikami ziemiańskimi i literatura wspomnieniowa. Ten wybór autorka ksiazki rewiduje i znaczaco rozszerza. „W powieściach XIX i poczatku XX w. tłem wydarzeń często jest piękny dworek – np. mały drewniany pobielony domek z kolumnami od frontu. Pisarze nakreślili obyczajowy obraz dawnego zycia – pełen wrazeń, emocji i walorów. Dostrzezemy w nim urokliwa codzienność zycia w wiejskim zaciszu, niewolna jednak od mankamentów czy perturbacji. Dzięki literackim opisom widzimy zajezdzajace przed dwór powozy i panny w zwiewnych sukniach zbiegajace z ganku. Gdy zajrzymy do środka dworku, zobaczymy dzieci bawiace się z psami, haftujace kobiety albo ludzi zgromadzonych przy kominku na rozmowach, czytaniu czy śpiewie. W salonie rozbrzmiewa muzyka wygrywana na fortepianie, a w tle słychać cykanie świerszcza. Dzięki literaturze potrafimy wyobrazić sobie zapach – a moze i smak – niezwykłych potraw i róznorodnych trunków. W prozie mozemy odnaleźć coś, o co bardzo trudno w dzisiejszym świecie – inny rytm czasu, silna więź człowieka z przyroda, domem i przodkami”. Fragment tekstu