Tab Article

7 maja 1940. Izba Gmin rozpoczęła decydujaca debatę. Na szali była przyszłość rzadu premiera Neville'a Chamberlaina i Wielkiej Brytanii - a moze nawet całego świata. Ksiazka Lynne Olson to dramatyczna opowieść o tym, jak garstka zbuntowanych posłów z Partii Konserwatywnej doprowadziła do owej debaty. Ci - w oczach starszych polityków - "uprzykrzeni młodzi ludzie" tak zdecydowanie przeciwstawiali się defetystycznej polityce Chamberlaina, który usiłował ułagodzić europejskich tyranów, ze w końcu zmusili go do dymisji. Historycy najczęściej lekcewazaco odnosza się do "lipnej wojny" - od września 1939 roku, kiedy Wielka Brytania i Francja wypowiedziały Niemcom wojnę, do maja 1940 roku, czyli objęcia przez Winstona Churchilla stanowiska premiera - widzac w niej jedynie czas wyczekiwania i niezdecydowania. Ale Lynne Olson nie popełnia tego błędu. Szczegółowo i zywo opisuje narastajace wzburzenie społeczeństwa. W miarę jak Anglicy uświadamiali sobie, ze sa bardzo źle przygotowani do konfrontacji z Hitlerem, a ich podstawowe swobody obywatelskie sa powaznie zagrozone, zaczynali tez dostrzegać dzielnych polityków, gotowych zaryzykować polityczne samobójstwo i stanać na czele buntu przeciw polityce rzadu Chamberlaina. Harold Macmillan, Robert Boothby, Leo Amery, Ronald Cartland, lord Robert Cranborne odwazyli się rzucić wyzwanie ludziom stojacym u władzy. Polityczny i ludzki dramat, jaki rozegrał się w parlamencie i w całym kraju, gdy Wielka Brytania stanęła niemal samotna w obliczu faszystowskiego zagrozenia, był czymś niezwykłym. Lynne Olson doskonale zdaje sobie z tego sprawę, a jej opowieść o tych wydarzeniach jest wspaniałym źródłem inspiracji. Pełne napięcia sceny walki w Izbie Gmin przeplataja się z opisami politycznych intryg i zakulisowych rozgrywek. Sa tu bohaterowie i łajdacy, a takze bohaterki - jak nieposkromiona lady Violet Bonham Carter, dodajaca ducha młodym buntownikom. To imponujacy, choć często ignorowany przykład politycznej odwagi w czasie wojny. Lynne Olson, była korespondentka "The Sun" (Baltimore) w Białym Domu, jest autorka Freedom's Daughters i współautorka (z męzem, Stanleym Cloudem) Sprawy honoru oraz Chłopców Murrowa. Mieszka w Waszyngtononie D.C. W latach trzydziestych, gdy ekspansja nazizmu zagroziła zachodniej cywilizacji, Winston Churchill ostrzegał przed niebezpieczeństwem, przeciwstawiajac się polityce ustępstw rzadu Chamberlaina i domagajac się natychmiastowego uruchomienia programu zbrojeń. Nie był zupełnie sam - kilku młodych posłów z Partii Konserwatywnej podzielało jego poglady na temat niemieckiego zagrozenia, choć nie zawsze zgadzali się z nim w innych sprawach. Nie mieli duzych szans na sukces, a atakujac premiera z własnej partii, narazali się na powazne polityczne ryzyko, ale ostatecznie oni i ich sojusznicy wygrali: Neville Chamberlain i jego defetystyczni ministrowi złozyli dymisję, ustępujac miejsca Churchillowi, który zaslynał jako nowy premier i przywódca wojenny. Lynne Olson zwróciła uwagę na tę wspaniała, lecz zapomniana historię i opowiedziała ja z wielka werwa. To fascynujaca ksiazka historyczna, równie podniecajaca, jak powieści.