Tab Article

Du ct de chez Swann pierwsza, ukończona powieść Marcela Prousta, ukazała się we Francji tuz przed wybuchem pierwszej wojny światowej, zaś jej przekład na język polski dwa lata przed wybuchem drugiej. Autorem tłumaczenia był Tadeusz Boy-żeleński, niekwestionowany autorytet w dziedzinie przekładów literatury francuskiej. Dla co najmniej dwóch, lub trzech pokoleń czytelników polskich, nie znajacych języka oryginału, był przez wiele lat, az do dzisiaj, jedynym i niezastapionym mediatorem, wprowadzajacym ich w świat niepowtarzalnej prozy Prousta, która tłumacz chciał przerobić w polszczyźnie na normalna w zapisie powieść. Tymczasem W stronę Swanna i cały siedmiotomowy cykl W Poszukiwaniu utraconego czasu, zwany powieścia, nalezy do gatunku utworów prozatorskich, zywiacych się róznymi językami: eseju i poezji, filozofii i krytyki społecznej, bezlitosnej analizy ludzkich charakterów i religii Piękna, zaszyfrowanego w malarstwie, literaturze i muzyce. Czy lektura Prousta jednego z największych pisarzy XX wieku moze przekazać nam dzisiaj coś waznego? W czasach zdominowanych przez konsumpcjonizm, zorientowanych na karierę, stawiajacych na operatywność w działaniu, zzeranych przez podziały ideologiczne i polityczna nowomowę? Otóz w najbardziej ponurych czasach stalinowskiego terroru w obozie dla polskich oficerów w Griazowcu, malarz i pisarz Józef Czapski wygłaszał dla swych współbraci w poniewierce wygłaszane po francusku prelekcje o Prouście, cytujac im z pamięci fragmenty Poszukiwania. Zatytułował je: Proust przeciwko ponizeniu. Chciał wzmocnić w swych towarzyszach ducha oporu i utrzymać ich wbrew wszystkiemu w formie intelektualnej. Pamięć o koncertach na salonach przeciwko więziennej pryczy! Na zasadzie kontrastu z dookolna rzeczywistościa, ten wielowymiarowy francuski pisarz uczy takze i nas dostrzegać walor cierpliwości, spowolnienie w działaniu na rzecz uwazności w patrzeniu, ukazuje jak delektować się zmysłowa strona świata i jak odczytywać jego znaki, zapisane w naturze i w sztuce. Dlaczego nowy przekład? Kazde pokolenie odbiorców wielkiej literatury ma prawo do odczytywania, interpretowania jej na nowo. Dzieło wybitnego pisarza ma prawo uzyskać drugie, i kolejne zycie. Krystyna Rodowska