Tab Article

"Jesień średniowiecza" wybitnego holenderskiego pisarza, kulturoznawcy, historyka i etnologa Johana Huizingi (1872-1945) zaliczana jest do jednych z najbardziej klasycznych dzieł XX-wiecznej humanistyki. Jak pisze w przedmowie sam autor: "ta ksiazka stara się ukazać czternaste i piętnaste stulecie nie tyle jako zapowiedź nadchodzacego renesansu, ale jako schyłek średniowiecza, jako wiek, w którym średniowieczne myślenie osiaga końcowe stadium swego zywota, na kształt drzewa o przejrzałych owocach, nie w pełni rozwijajacych się i rozwiniętych. Wybujały rozrost narzucajacych się, dawnych form zywego myślenia, sztywnienie i usychanie poprzednio wazkiego zasobu myśli: oto główna treść." I faktycznie jego dzieło to niezwykle barwna, na szeroka skalę zakrojona panorama późnośredniowiecznego świata (na terenie Holandii, płn. Niemiec, Francji).

Autor przedstawia, jak zmieniała się i pod wpływem jakich czynników mentalność, sposób myślenia ówczesnego człowieka, przy czym doceniajac czynniki ekonomiczne głównie jednak zajmuje się przemianami ducha: interesuja go zatem bardziej idee - od zmian etosu rycerskiego, po myśl religijna, zwłaszcza mistyczna. Piszac o ówczesnym zyciu religijnym stwierdza iz w tej epoce pojawiły się niezwykle ostre nie dajace się pogodzić sprzeczności. Ale obelgi i nienawiść w stosunku do kapłanów i zakonników sa jednak odwrotna strona powszechnego i głębokiego przywiazania i czci, jaka ich otaczała. Gdy pisze o wrazliwości estetycznej, to w sposób przekonujacy udowadnia, ze człowiekowi średniowiecznemu nie znane było jeszcze pojęcie piękna, ale jak to udowadnia. I tak o kazdej ze sfer zycia. Jednym słowem tę ksiazkę winien przeczytać nie tylko amator historii ale kazdy, kto choć trocha chce zrozumieć naturę nie tylko tamtych czasów, ale i człowieka nowozytnego, a moze i współczesnego.