Tab Article

żaden dyktator nie działa sam. Sam nie rzadził nawet Stalin. Od lat dwudziestych do jego śmierci towarzyszył mu zespół doradców, którego skład prawie się nie zmieniał, jednak jego członkowie nie mogli czuć się bezpieczni, widzac, jak ofiarami czystek padaja krewni i zaufani podwładni dyktatora. Strach towarzyszył im nieustannie, a terror mógł wymknać się spod kontroli.

Sheila Fitzpatrick przedstawia postaci dobrze znane i te, o których dziś niewielu juz pamięta. Ławrientij Beria, szef NKWD, który niedługo po śmierci Stalina został oskarzony przez resztę kręgu zaufanych o szpiegostwo i wkrótce rozstrzelany. Wiaczesław Mołotow, który – mimo ze jego zona została aresztowana i wydalona z Rosji – nigdy nie przestał być lojalny wobec partii i jej przywódcy. Grigorij Ordzonikidze, który zajmował się przemysłem ZSRR, Andriej Andriejew, który podrózujac do miejsc zsyłek, słuchał Beethovena na przenośnym gramofonie, i Nikita Chruszczow, który po śmierci Stalina nie tylko zajał jego miejsce, ale tez odciał się od niego słynnym referatem wygłoszonym na XX Zjeździe KPZR.

Portrety współpracowników Stalina noszono w pochodach pierwszomajowych obok jego portretu, a nazwiskami nazywano miasta, fabryki, kołchozy i instytucje kultury w całym kraju. Ale potem przyszła destalinizacja, jeszcze później – pierestrojka. Miasto Mołotow znów stało się Permem, Woroszyłowgrad Ługańskiem, a żdanow Mariupolem. Kujbyszew, który w trakcie II wojny światowej pełnił funkcję tymczasowej stolicy, wrócił do nazwy Samara. W atlasach zostali tylko Kalinin i Kirow, zapewne przez przeoczenie. Kirow zachował miasto i obwód kirowski. Kalinin stracił wprawdzie Twer na zachodzie kraju, ale zachował Kaliningrad.

Nazwiska Stalina nie da się wymazać z pamięci, ale jego towarzyszy następne pokolenia nie będa juz pewnie pamiętać.