Tab Article
To opowieść o dwóch miastach, w których produkowano pluton. Oziorsk i Richland lezały po dwóch stronach zelaznej kurtyny. Powinno je dzielić wszystko, ale jednak miały wiele wspólnego. W Richland nie było prywatnej własności, wolnego rynku ani władzy samorzadowej. Oziorsk oficjalnie nie istniał, prózno go szukać na mapach. W obu miastach obowiazywały restrykcje dotyczace poruszania się i pobytu. Ale mieszkańcom to nie przeszkadzało. Wyborcy w Richland dwukrotnie odrzucili propozycję nadania ich miejscowości praw miejskich, samorzadu i wolnego rynku. Pod koniec lat dziewięćdziesiatych w Oziorsku dziewięćdziesiat pięć procent wyborców opowiedziało się za utrzymaniem systemu przepustek, bramek i strazników. Osiedlano tam całe rodziny, którym zapewniano tanie mieszkania i znakomite szkoły. Mieszkańcy wspominali, ze nie musieli zamykać drzwi domów, dzieci były bezpieczne, sasiedzi przyjaźni, bezrobocie, bieda i przestępczość nie występowały. O inwigilacji, tajnych informatorach czy podsłuchach nikt nie wspomina. Tak jak o gigantycznym skazeniu środowiska. Tak wygladała plutopia. Jedyne w swoim rodzaju, odizolowane od świata miejscowości, które zaspokajały potrzeby powojennych społeczeństw Ameryki i Zwiazku Radzieckiego. Choć kazdy słyszał o Czarnobylu, o Richland i Oziorsku tylko nieliczni. To nie dziwi, bo miejsca te ukrywano niczym tajne laboratoria z "Archiwum X". Rosyjskie Ministerstwo Energii Atomowej nie udzieliło Kate Brown zgody na wjazd do Oziorska. Oba miejsca do dziś objęte sa zmowa milczenia. Wiele spotkań z tymi, którzy zgodzili się mówić, odbyło się w okolicznościach godnych powieści sensacyjnej. Informacje przekazywano nerwowym szeptem i zaszyfrowanym językiem, a informatorzy odmawiali zgody, by ich cytować. Ci, którzy próbowali ujawnić prawdę o wypadkach i zagrozeniach dla zdrowia ludzi, byli inwigilowani, nękani, śledzeni i zastraszani zarówno w USA, jak i w Rosji, nawet po zakończeniu zimnej wojny. Ksiazka zdobyła wiele nagród: Nagrodę Amerykańskich Historyków im. Ellisa W. Hawleya, Nagrodę Amerykańskiego Stowarzyszenia Historycznego im. Alberta J. Baveridge'a , Nagrodę Amerykańskiego Stowarzyszenia Historii Przyrodniczej im. George'a Perkinsa Marsha, Nagrodę Stowarzyszenia Nauk Słowiańskich, Wschodnioeuropejskich i Euroazjatyckich im. Wayne'a S. Vucinicha, Nagrodę Heldt w kategorii Najlepsza Ksiazka Nauk Słowiańskich/Wschodnioeuropejskich/Euroazjatyckich Stowarzyszenia Kobiet w Naukach Słowiańskich oraz Nagrodę im. Roberta G. Athearna.
"Brown dostrzegła niezwykła paralelę między Richland i Oziorskiem , która niszczy konserwatywny poglad na temat zimnej wojny, dzielacej świat na ten wolny i ten totalitarny. Brown nie tylko dotarła do rosyjskich i amerykańskich tajnych dokumentów, ale równiez rozmawiała z byłymi mieszkańcami obu miast." -Jon Wiener, "American Historical Review"
"Wstrzasajaca i wciagajaca ksiazka. Kate Brown umiejętnie łaczy historię zimnowojennej ideologii i politycznych intryg z socjologicznymi badaniami nad zyciem mieszkańców Richland i Oziorska." -Stephen E. Roulac, "The New York Journal of Books"
"Ksiazka Brown, choć pełna goryczy, jest fascynujaca opowieścia o niedbalstwie, niekompetencji i niesprawiedliwości, których dopuszczano się w imię narodowego bezpieczeństwa." -"Kirkus Reviews"
"Brown w fantastyczny sposób kreśli historię socjoekonomicznej bańki, która była świadomie pompowana zarówno przez władze rosyjskie, jak i amerykańskie, co nie mogło doprowadzić nigdzie indziej, jak tylko do tragedii." -"Foreign Affairs"
"To wspaniała opowieść utkana z dwóch historii - tej o przerazajacej katastrofie ekologicznej oraz o dwóch miastach, ich mieszkańcach i podzielonej przestrzeni . Wspaniała ksiazka." -Carl Abbott, "Environmental History"
""Plutopia" to reportaz i praca badawcza w najlepszym wydaniu. Odkrywa utajniona historię i prowokuje do dyskusji o wykorzystaniu energii jadrowej."
