Tab Article

Gershom Scholem (1897–1982) był i pozostaje najwybitniejszym współczesnym historykiem judaizmu. Urodzony w Berlinie, wyemigrował do Palestyny jeszcze w międzywojniu, przed powstaniem państwa Izrael i osiadł tam na resztę zycia. Zajmował się przede wszystkim mistyka zydowska i z tej właśnie perspektywy przedstawia w niniejszych wykładach z przełomu lat 50. i 60. XX wieku podstawowe pojęcia judaizmu, takie jak Bóg, stworzenie, objawienie, tradycja i zbawienie. Wydobywa zwiazki między historycznymi nurtami – jak wpływ neoplatonizmu na pojmowanie biblijnego Boga czy stwarzanie „z czegoś” w starozytnej mitologii a stwarzanie „z niczego” w religii, porównuje judaistyczna ideę mesjanizmu z jej chrześcijańska wersja. W tych wykładach, tak jak w całej swojej twórczości, Scholem „rehabilituje” zydowska mistykę, a zwłaszcza kabałę, wykazujac, ze nie była ona marginalnym nurtem judaizmu, lecz determinowała sama jego istotę. Jednocześnie mistyka stanowiła wynik spotkania (i starcia) myśli biblijnej ze spekulatywna, w tym przypadku neoplatońska (tak jak chrześcijańskiego Boga współokreślił „Bóg filozofów”). Niniejsza prezentacja „podstawowych pojęć” nie jest więc ich prostym encyklopedycznym opisem, lecz wprowadza nas od razu w samo meritum myśli Scholema, której poświęcił on 60 lat swojego zycia w najtrudniejszej fazie historii ubiegłego wieku.