Tab Article

Roth jest najodwazniejszym pisarzem w Stanach Zjednoczonych. Jest odwazny moralnie, odwazny politycznie. Portnoy jest częścia tej odwagi. Cynthia Ozick, „Newsweek”

Premiera trzeciej powieści Philipa Rotha w styczniu 1969 roku wzburzyła literackim światem – chodziło o główna postać, która, choć fikcyjna, rozpaliła emocje czytelników. Alexander Portnoy – rocznik 1933, urodzony w Jersey City w rodzinie zydowskiej, IQ 158 – lezy na kozetce u psychoterapeuty. Akapit za akapitem, kartka za kartka bezlitośnie rozlicza się z historia własna i rodziny. Z matka, której czujne oko chciałoby dopilnować wszystkiego, zwłaszcza tego, co syn je i co z siebie wydala. Z ojcem, od poczatku dziejów cierpiacym na niestrawności. Z rodzicami w ogóle, bo „żyd, którego rodzice zyja, jest na ogół biorac bezradnym niemowlęciem!”. Próbujac wydostać się z rodzinnej niewoli, Alex wpada w inna niewolę – w sidła kompulsywnych erotycznych fantazji.

Wyznania Alexa to przełomowy monolog w dziejach literatury amerykańskiej i światowej. Dla jednych stał się pokoleniowym manifestem. Inni zobaczyli w nim wspaniale ironiczny tekst, w którym tyrady na temat seksualności nie wykluczaja rozwazań o polityce i religii. Portnoy – postać stworzona pół wieku temu – wszedł do kanonu literackich bohaterów, ale nadal pozostaje młody. Zastanawia, drazni, pobudza do myślenia.

Kompleks Portnoya znalazł się na liście stu najlepszych anglojęzycznych powieści XX wieku sporzadzonej przez Modern Library i na liście stu najlepszych anglojęzycznych powieści lat 1923–2005 magazynu „Time”.

Publikacja Kompleksu Portnoya otwiera nowa serię dzieł pisarza przygotowana przez Wydawnictwo Literackie – wyłacznego wydawcę Philipa Rotha w Polsce.